Blinken'ın ziyaretinin odağında İsveç’in NATO’ya üyeliği konusu ve Türkiye'ye 40 adet F-16 savaş uçağının satışı yer alıyor. ABD, İsveç’in NATO'ya katılmasının daha da gecikmemesi için Türkiye'ye baskı yapıyor.
Blinken, 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas savaşının ardından dördüncü kez gerçekleştirdiği Orta Doğu turuna Türkiye’den başlıyor. Blinken’ın İstanbul’da Dışişleri Bakanı Fidan ile görüşmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da kabul edilmesi öngörülüyor. 6 Kasım’da da Türkiye’de temaslarda bulunan Blinken, o ziyarette şehir dışında başka bir programı olan Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kabul edilmemişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller dün düzenlediği basın toplantısında, Blinken’ın Türk muhataplarıyla ikili ve bölgesel işbirliği konularını ele alacağını, bu kapsamda Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılımını sağlayacak onay sürecinde atacağı nihai adımları değerlendireceğini kaydetti.
Blinken, Türkiye ziyareti öncesi İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström’le de bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve ABD’nin bu ülkenin “daha da gecikmeden” ittifaka katılımına olan güçlü desteğini yineledi.
İsveç'in katılımı için son adım Meclis Genel Kurulu'nun onayı ve Erdoğan'ın imzası
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden ile Temmuz 2023’te NATO Zirvesi sırasında Vilnius’ta yaptığı görüşmede, üzerinde varılan uzlaşı kapsamında İsveç’in ittifaka katılımına ilişkin protokolü 25 Ekim’de TBMM’ye göndermişti. TBMM Dışişleri Komisyonu, 26 Aralık’ta protokolü onayladı.
Washington’un beklentisi, 16 Ocak’ta yasama çalışmalarına başlayacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) bir an önce İsveç’i NATO’ya taşıyacak son onayı Genel Kurul’da vermesi ve Erdoğan’ın onayla ilgili imzayı atmasıyla sürecin tamamlanması.
İsveç’i bir an önce 32. müttefik olarak ittifakta görmek isteyen ve böylece Rusya’ya daha etkin caydırıcı mesaj vermek isteyen ABD, 9-11 Temmuz günlerinde NATO’nun kuruluşunun 75. yıl törenlerine de daha güçlü hazırlanmak arayışında.
Türkiye ise İsveç ile ilgili süreci ABD’den satın almak istediği 40 adet yeni F-16 savaş uçağının satışıyla “eş zamanlı” götürmek istiyor ve Biden yönetiminin bu konuda adım atmasını istiyor. Erdoğan ve Biden arasında 15 Aralık’ta yapılan telefon görüşmesinde iki süreç arasındaki bağlantının ele alındığı, ABD Başkanı’nın Türkiye’ye F-16 satışı konusundaki güçlü desteğini yinelediği basında yer almıştı. İki liderin bu sürecin yürütülmesinde dışişleri bakanlarının daha yoğun çalışması konusunda uzlaştıkları da kamuoyuna yansımıştı
Ankara’nın ısrar ettiği "eş zamanlılık" ilkesinin Erdoğan’ın imza sürecinde mi yoksa Meclis onayı sonrası mı yaşama geçeceği kesinlik kazanmadı.
Ankara'nın beklentisi F-16 bildiriminin yapılması
Ankara’nın Washington’dan somut beklentisi, 9 Ocak’ta yasama faaliyetlerine başlayacak olan ABD Kongresi’ne Türkiye’ye F-16 satışı konusunda gerekli bildirimin yapılması ve sürecin sorunsuz olarak tamamlanması. Kongre, bildirime 15 gün içinde itiraz etmezse Amerikan yönetimi satış prosedürlerini uygulamaya başlıyor.
Ancak Kongre’deki mevcut Türkiye karşıtı atmosferin özellikle 7 Ekim sonrasında Erdoğan’ın Hamas ile ilgili “direniş örgütü” tanımlaması yapması ile daha da güçlenmiş olması Washington’u bildirimi yapma konusunda isteksiz kılıyor. İsveç ile ilgili onay olmadan bu bildirimin yapılamayacağını Ankara’ya ileten Washington’un, İsveç onayının verilmesi durumunda F-16’larla ilgili süreçte güçlü destek sağlama güvencesi verdiği belirtiliyor.
Blinken’ın İstanbul’daki temaslarında da bunları yineleyeceği ve bu sürecin tamamlanmasının Türkiye-ABD ilişkilerine olumlu yansıyacağına ilişkin düşüncelerini de aktarması bekleniyor.
Gazze ve 'terörle mücadele' gündemde
İstanbul’da yapılacak temaslarda Gazze’de devam eden çatışmalar, Ukrayna savaşı, Kafkasya’daki gelişmeler ve Kıbrıs sorununun da gündemde olması öngörülüyor. ABD’yi İsrail’in sivillere dönük saldırılarını engellememe ve ateşkes istememesi nedeniyle sert şekilde eleştiren Türkiye, üçüncü ayını dolduran savaşın bir an önce sona ermesi ve hemen ardından iki devletli çözüm için adım atılması için ABD’ye baskı yapıyor.
Erdoğan ve Fidan’ın Türkiye’nin bu yöndeki görüşlerini Blinken’a aktarması ve ayrıca Gazze’de savaşın sona ermemesi halinde bölgeye yayılacağına ilişkin ciddi endişelerini de paylaşmaları öngörülüyor.
Türkiye’nin üzerinde duracağı diğer önemli bir konu da "terörle mücadele". Ankara, Washington’un Kuzey Suriye’de büyük kısmını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDF), IŞİD ile mücadele için askeri ve siyasi destek vermesinden rahatsızlık duyuyor ve bunu her platformda dile getiriyor.
Türkiye, YPG’nin "PKK’nın Suriye kolu" olduğunu ve dolayısıyla "terör örgütü" olarak kabul edilmesini istiyor ancak müttefiklerinden bu konuda olumlu yanıt alamıyor. Erdoğan ve Fidan’ın bu yöndeki mesajlarını Blinken’a yinelemeleri bekleniyor.
İkinci adresi Yunanistan
ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın İstanbul’dan sonraki durağı Girit adası olacak. Amerikan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü’ne göre Blinken, Yunanistan'daki temaslarında Ukrayna’nın Rusya’ya karşı desteklenmesi ve seyrüsefer güvenliği konularını ele alacak.
Blinken’ın Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Dışişleri Bakanı Giorgos Gerapetritis ile görüşmesi öngörülüyor. Blinken, 11 Ocak’a kadar sürecek Orta Doğu turu kapsamında Ürdün, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Israil, Batı Şeria ve Mısır’ı da ziyaret edecek.
