Geçtiğimiz hafta sonu yapılan seçimlerin sağ eğilimli yeni bir Avrupa Parlamentosu'nu (AP) ortaya çıkarması ve üye devletler arasında kilit çevre politikası dosyalarına ilişkin çetrefilli diplomatik tartışmaların başlamasıyla birlikte Ursula von der Leyen Komisyonu'nun 2050 yılına kadar karbon-nötrlüğe ulaşma ve biyolojik çeşitlilik kaybını tersine çevirme yönündeki iddialı programı Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın geleceğine ilişkin spekülasyonlar artıyor.
Muhafazakârlar ve aşırı sağcılar, Yeşil Mutabakat'a şüpheyle yaklaşan ya da tamamen düşman olan siyasi gruplar, liberal Avrupa'yı Yenile Grubu (RE) ve özellikle de Yeşiller aleyhine birçok ülkede sandalye kazandılar. Bu yeni statükonun, muhtemelen önümüzdeki yasama dönemi boyunca yeşil politikaların etkili bir şekilde uygulanması konusunda yoğun tartışmalara sahne olması bekleniyor.
İrlanda ve İtalya'nın hala seçilmiş AP üyelerinin sayımını tamamlaması gerekirken, Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı siyasi grubunu oluşturan üyelerin geçici listesine bakıldığında dokuz AB ülkesinin - Bulgaristan, Kıbrıs, Estonya, Yunanistan, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz ve Slovakya - AP'de bir temsilcisi bile olmadığı görülüyor.
Ember Climate adlı düşünce kuruluşunda kıdemli veri analisti olan Chris Rosslowe'a göre, Yeşillerin AP'deki 71 sandalyesinden 18'ini kaybetmesi, iklim hareketinin "yaygın bir şekilde reddedildiği" anlamına gelmiyor.
Başta Fransa ve Almanya olmak üzere 2019'daki "yeşil dalganın" gerilemesini "ulusal faktörlerin bir kombinasyonuna" bağlayan Rosslowe, anketlerin bu ülkelerde bile Avrupa genelinde iklim hareketine "tutarlı bir şekilde destek" gösterdiğini belirtti.
Euronews'e konuşan Rosslowe, "Yeşil Anlaşma'nın, özellikle de uygulama aşamasında olan enerji dönüşümü unsurlarının tersine çevrildiğini görmeyeceğimize eminim" dedi.
"Yenilenebilir Enerji Direktifi gibi kilit dosyalar şimdiden ölçülebilir bir etki yaratmaya başladı ve geçtiğimiz yıl rüzgâr ve güneş enerjisinde rekor artışlar görüldü."
Adının açıklanmasını istemeyen bir AB yetkilisi de Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın kabul edilmesinde çoğunluğu oluşturan siyasi partilerin bir önceki Parlamento'da olduğu gibi hala "genel olarak aynı pozisyonda" olduğunu gözlemlediğini ifade ederek yapıcı bir diyaloğun ortaya çıkabileceğine işaret etti.
AB kaynağı, "Bu partiler, politikalarımızın kaynağı olan Paris Anlaşması veya AB İklim Yasasını sorgulamadılar," dedi.
Seçimlerden bu yana 12 Haziran Çarşamba günü yapılan ilk grup toplantısında, önde gelen Yeşil Parlamento Üyeleri, von der Leyen'in ikinci dönem Avrupa Komisyonu başkanlığı için desteklenmesi karşılığında, daha iddialı manifesto pozisyonlarından ödün vermeyi gerektirse bile, merkez partilerden oluşan geniş bir koalisyona katılmaya istekli olduklarını ifade ettiler.
Kopenhag İşletme Okulu profesörlerinden Andreas Rasche, parlamentoda yeni güçlenen sağ grupların baskısı altında olası bir "yeşil tepki" hakkında yorum yaparken, AB'nin çevre politikası konusunda tam bir U dönüşünün eşiğinde olduğu fikrini reddetti.
"Yeşil politika yapımında yavaşlama ve daha az iddialı mevzuat görmemiz muhtemel" diyen Rasche, kurumsal sürdürülebilirlik durum tespiti ve ambalaj ve ambalaj atıklarıyla ilgili yeni yasalar gibi halihazırda zayıflatılmış birkaç yasaya işaret etti.
Ayrıca parlamento tarafından kabul edilen ancak üye devletlerin azınlığı tarafından engellenen kilit önemdeki Doğa Restorasyon Yasası da var. AB Konseyi dönem başkanlığını devralan Belçika, Macaristan'ın Temmuz ayında görevi devralmasından önce son dakikada bir ilerleme kaydedilmesi umuduyla bu konuyu önümüzdeki Pazartesi günü yapılacak bakanlar zirvesinin gündemine aldı.
Hükümet başkanlarının 27-28 Haziran'da yapılacak Avrupa Konseyi zirvesinde AB'nin bir sonraki beş yıllık Stratejik Gündemini kabul etmeleri bekleniyor; bu belge yasal bir belge olmamakla birlikte bir sonraki Komisyon'un politika oluşturmasına rehberlik etmesi amaçlanıyor.
Rasche, hakim jeopolitik rüzgarlar ve ilk taslakların sızdırılması doğrultusunda odak noktasının çevresel konulardan güvenlik ve rekabet edebilirlikle ilgili endişelere kayacağını tahmin ediyor.
Bununla birlikte, Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın itici gücüyle daha fazla eylem için daha az iştahlı görünmesine rağmen Rasche, yeni çevre mevzuatı başlatmak için daha az iştahın, son beş yılda halihazırda yürürlüğe konan ve şu anda uygulanmayı bekleyen iklim, enerji ve çevre mevzuatının büyük ölçekli bir şekilde tersine çevrilmesine kadar uzanmasını "olası" görmüyor.
Bununla birlikte akademisyen, özellikle 2035'ten itibaren yeni benzinli ve dizel araçların satışının fiilen yasaklanması ve sera gazı emisyonları için 2040 hedefi gibi "önemli baskı" altında kalabilecek istisnalara işaret ediyor.
Mevcut iklim yasası, 2050 yılına kadar net sıfıra giden yolda ara hedefin kabul edilmesini gerektiriyor ancak AB bilim adamları ve görevdeki Komisyon tarafından tavsiye edildiği gibi 1990 seviyelerinde en az yüzde 90'lık kesinti için siyasi destek olup olmayacağı henüz belli değil.
Çarşamba günü gazetecilere konuşan Hollandalı Yeşiller Milletvekili Bas Eickhout, enerji dönüşümünde ilerleme kaydedilmesi ile Avrupa imalatının geleceğinin güvence altına alınması arasındaki ortak yaşama işaret ederek şunları söyledi: "Avrupa Yeşil Sanayi Stratejisi vizyonumuzu da sunduk ve bu aynı zamanda görmek istediğimiz bir tür odak noktasıdır."
Yeşiller'in seçim kampanyasının eş lideri ayrıca, görev süresi boyunca parlamento ve Konsey'de Yeşil Anlaşma önerilerini kararlı bir şekilde savunan, görevden ayrılan çevre komiseri Virginijus Sinkevicius'un şahsında partinin seçim sırasında elde ettiği gizli bir silaha da işaret etti. Sinkevicius kendi ülkesi Litvanya'da AP milletvekili olarak seçildi.
Eickhout, Euronews'in partisinin yeni Litvanyalı milletvekilini parlamento çevre komitesi başkanlığına getirmeyi umup ummadığı sorusuna "Burada güçlü bir milletvekilimiz var" şeklinde yanıt verdi. "Bunu tartışacağız."
