VİYANA - SNmedia.at/1960’larda geliştirilen ELIZA, adını George Bernard Shaw’un ünlü oyunu Pygmalion’daki Eliza Doolittle karakterinden alıyordu. Basit bir yapıya sahip olmasına rağmen, özellikle "terapist" modu sayesinde kullanıcılarla etkili diyaloglar kurabiliyordu. Örneğin, "Bütün erkekler aynı" diyen bir kullanıcıya "Hangi açıdan?" sorusunu yönelterek sohbeti derinleştirebiliyordu.
Kaybolduğu Sanılan Kodlar Yeniden Bulundu
Weizenbaum’un artık kullanılmayan bir programlama diliyle yazdığı ELIZA’nın orijinal kodları, uzun yıllar kayıp olarak kabul edildi. Ancak 2021 yılında Stanford Üniversitesi’nden Jeff Shrager ve MIT arşivcisi Myles Crowley, Weizenbaum’un kişisel arşivlerinde bu kodları bulmayı başardı. Shrager ve ekibi, kodları düzenleyerek ELIZA’yı yeniden hayata döndürdü.
Shrager, bu projeyi "erken dönem yapay zeka anlayışını keşfetmek için eşsiz bir fırsat" olarak tanımladı. Kodların yeniden düzenlenmesiyle, Weizenbaum’un yapay zeka konusundaki vizyonu bir kez daha gün yüzüne çıktı.
Orijinal Tasarıma Sadık Kalan Modern ELIZA
ELIZA’nın modern versiyonu, orijinal tasarımına sadık kalacak şekilde geliştirildi. Araştırmacılar, programda sayıların işlenmesiyle ilgili bir hatayı bilerek düzeltmedi. Shrager, bu durumu, "Mona Lisa’daki bir fırça darbesini düzeltmeye çalışmak" olarak nitelendirdi.
Yeni ELIZA, modern yapay zekanın aksine, dinleme ve kullanıcı ifadelerini keşfetme odaklı bir sistem sunuyor. Shrager, ELIZA’nın en büyük özelliğini "kullanıcının konuşmayı sürdürmesine olanak tanıması" olarak ifade etti.
Dinleme Odaklı Yaklaşımıyla İlham Vermeye Devam Ediyor
ELIZA’nın yeniden hayata döndürülmesi, günümüzdeki yapay zeka sistemleriyle kıyaslandığında daha tarafsız ve hatasız teknolojilere olan ilgiyi artırabilir. Bu proje, yapay zeka tarihindeki önemli bir dönüm noktasını yeniden canlandırarak, Weizenbaum’un insan-bilgisayar etkileşimindeki öncü rolünü gözler önüne seriyor.
ELIZA’nın 60 yıl önce başlayan dinleme odaklı yaklaşımı, modern sohbet botlarına ilham vermeye ve yapay zeka dünyasında derin etkiler yaratmaya devam ediyor.