VİYANA - SNmedia.at/Avusturya, 2018'de 15. sıradayken, 2013'te 26. sırada yer alıyordu. Ancak o dönem bile 69 puana sahip olan ülke, bugün Avrupa'daki birçok ülkenin gerisine düştü. Transparency International Avusturya CEO'su Bettina Knötzl, bu olumsuz tablonun "utanç verici" olduğunu belirtti.
Bağımsız Yöneticilerin Eksikliği Etkili Oldu
Avusturya'nın sıralamada düşüş yaşamasında Ekonomi ve Yolsuzluk Savcılığı'nın (WKStA) bağımsız bir yönetime sahip olmaması önemli bir rol oynadı. Uzmanlar, bu durumun yolsuzlukla mücadele ve demokratik denetimin zayıflığını gösterdiğini belirtti. Ayrıca, Bilgi Edinme Yasası'nın uygulanmasının gecikmesi de ülkenin şeffaflık açısından geri kalmasına neden oldu.
Yolsuzluk Algısı Nasıl Ölçülüyor?
Yolsuzluk Algısı Endeksi, 1990'lı yıllardan bu yana her yıl uzmanlar ve iş insanlarının kamu sektöründeki yolsuzluk düzeyine ilişkin değerlendirmelerine dayanarak hazırlanıyor. Dünya Ekonomik Forumu gibi 12 farklı kurumdan elde edilen verilerle oluşturulan endeks, 180 ülke ve bölgede rüşvet, kamu fonlarının kötüye kullanılması ve siyasi kayırmacılık gibi faktörleri dikkate alıyor.
Ayrıca, yargı bağımsızlığı, kamu görevlileri için şeffaflık gereklilikleri ve hükümet bilgilerine erişim gibi yolsuzluğu önlemeye yönelik mekanizmalar da analiz ediliyor. Endekste sıfır puan yaygın yolsuzluğu, 100 puan ise tamamen şeffaf bir yönetimi ifade ediyor.
Şeffaflık Reformları Zorunlu Hale Geldi
Knötzl, Avusturya'nın yolsuzluk skandalları nedeniyle uluslararası itibarının zarar gördüğünü vurgulayarak, şeffaflığın güçlendirilmesi gerektiğini söyledi. Yetki kötüye kullanımının önlenmesi ve halkın yöneticilere güveninin artırılması için reformlara ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Avusturya’da 2024 başında kabul edilen Bilgi Edinme Yasası, kamu kurumlarında şeffaflığı artırmak adına büyük bir fırsat olarak görülüyor. Ancak yasa eylül ayında yürürlüğe gireceği için 2024 sıralamasında etkisini göstermedi.
Yeni Hükümete Reform Çağrısı
Siyasi belirsizlik dönemlerinde demokratik kurumların sağlam kalması ve halkın yönetime olan güveninin korunması büyük önem taşıyor. Transparency International Avusturya, yeni hükümete, Adalet Bakanlığı'ndan bağımsız bir savcılar liderlik ekibi oluşturulması çağrısında bulundu. Bunun yanı sıra, medya bağımsızlığının güçlendirilmesi ve ihbarcıların daha iyi korunması gerektiği vurgulandı.
Uzmanlardan Endişe Verici Açıklamalar
Yolsuzluk uzmanı Martin Kreutner, Ö1 sabah gazetesine yaptığı açıklamada, Avusturya’daki durumun “çok endişe verici” olduğunu belirtti. Ayrıca, siyasette karar alıcıların bu sorunu yeterince ciddiye almadığını ve halkın giderek yolsuzluğa karşı daha hoşgörüsüz hale geldiğini ifade etti.
Kreutner, bağımsız bir federal savcılık bürosu kurulmasıyla ilgili geçmişte fırsatların kaçırıldığını da ekledi. Mevcut sistemde Adalet Bakanlığı’na bağlı savcılık makamının bulunmasının potansiyel siyasi etkileri artırdığını ve bunun değişmesi gerektiğini söyledi.
SPÖ'den Yolsuzlukla Mücadele Çağrısı
SPÖ Adalet Sözcüsü Selma Yıldırım, raporun harekete geçme zamanı geldiğini gösterdiğini belirterek, halkın artık yolsuzluğu tolere etmediğini ve temiz bir yönetim talep ettiğini ifade etti. SPÖ, yargı ve medya bağımsızlığının sağlanmasının öncelikli reformlardan biri olması gerektiğini vurguladı.
NEOS Parlamento Grubu Başkan Yardımcısı Stefanie Krisper ise, yolsuzlukla mücadelede bağımsız bir üst yönetimin oluşturulmasının en kritik reformlardan biri olduğunu söyledi. Krisper, "Avusturya halkı, herkesin kanun önünde eşit olduğuna güvenebilmelidir" dedi.
Dünyada Yolsuzluk Algısı Sıralaması
2024 endeksine göre, Danimarka 90 puanla bir kez daha dünyanın en az yolsuzluk algılanan ülkesi oldu. Onu 88 puanla Finlandiya, 84 puanla Singapur ve 83 puanla Yeni Zelanda takip etti. Lüksemburg, Norveç ve İsviçre ise 81 puanla üst sıralarda yer aldı.
Transparency International, bu ülkelerin uzun vadeli yolsuzlukla mücadele stratejileri ve istikrarlı uygulamalar sayesinde zirvede kaldığını belirtti. Ancak Avusturya'nın "Avrupa'nın gerisinde kalan ülkeler" arasında olduğu vurgulandı.
Almanya da sıralamada 12. sıradan 15. sıraya gerileyerek dikkat çeken ülkeler arasında yer aldı. Avrupa ülkeleri arasında en düşük puanı alan ülke Macaristan oldu. 82. sıraya gerileyen Macaristan, Çin, Gana ve Fildişi Sahili gibi ülkelerin bile gerisinde kaldı.
Listenin en alt sıralarında ise devlet kurumlarının çöküş yaşadığı ve çatışmaların devam ettiği ülkeler yer aldı. Güney Sudan 180. sırada bulunurken, onu Somali, Venezuela, Suriye, Yemen, Libya, Eritre ve Ekvator Ginesi takip etti.
Foto: ORF/Christian Öser